H ΣΑΓΗΝΗ ΚΑΙ Η ΝΤΟΡΑ pt.1

photo by Σπύρος-Ίωνας Μαρκάτης

Σώτη Γρίβα:Οι συναντήσεις μας αφορούν την σεξουαλική ενόρμηση. Τι είναι αυτό που μας κάνει να κινούμαστε ερωτικά προς κάποιον άλλο; Δεν είναι ένα ένστικτο. Είναι κάτι που λέγεται ενόρμηση. Για να σας το δείξω σας έκανα σε γράφημα ένα σπιράλ που δείχνει ακριβώς αυτή την κίνηση. Η ώθηση της ενόρμησης ξεκινάει απο μέσα, απο τα στόμια, τις οπές του σώματος και βγαίνει προς τα έξω. Απο κάπου πηγάζει όπως βλέπετε. Η πηγή της δεν είναι στο υπερπέραν. Είναι μέσα στο σώμα.. Σας είχα μιλήσει για το στοματικό την προηγούμενη φορά, δηλαδή για την ενόρμηση που κινείται γύρω απο τα χείλη, γύρω απο το στόμα και βγαίνει σαν λόγος. Υπάρχουν κι άλλες τρύπες του σώματος που πάλλεται η ενόρμηση γύρω τους..

Ν.Π.: Όταν τελειώσεις να κάνω μια μικρή παρατήρηση. 

Σώτη Γρίβα: Μπορείς να την κάνεις τώρα.

Ν.Π.:Ωραία. Η παρέμβαση έχει να κάνει με το ζήτημα του ενστίκτου που το υποστηρίζουν πολλοί ψυχολόγοι, νευροβιολόγοι κλπ. Υπάρχει μια επιστήμη στη βιολογία που λέγεται ηθολογία ζώων κι εκεί έχουμε ένστικτο γιατί όταν περιγράφεις για παράδειγμα πως ζευγαρώνει ένα λιοντάρι μ’ένα άλλο λιοντάρι, μια γάτα με μια άλλη γάτα κλπ..όλα τα λιοντάρια, όλα τα σκυλιά ζευγαρώνουν με τον ίδιο τρόπο. Το μόνο ζώο που εξαιρείται είναι ο άνθρωπος, που σημαίνει πέραν του τι λέει η ψυχανάλυση, ότι ο άνθρωπος είναι εκτός του ενστίκτου.

Π.: Ακόμα και στα ζώα ένα λιοντάρι δεν πάει με οποιοδήποτε λιοντάρι, άρα..

Γ.Π.:Όχι, θα το πω ως ανέκδοτο και θα το ολοκληρώσει η Σώτη, γιατί είναι ψυχαναλυτικό το ανέκδοτο. Και τα κουνέλια το κάνουν αλλά δεν φοράνε σέξι εσώρουχα.. Υπάρχει κάτι παραπάνω..

Ν.Π.: Ότι υπάρχει κάποιου είδους επιλογή δεν το συζητάει κανείς. Αυτό που δεν αλλάζει στα ζώα είναι ο τρόπος του ζευγαρώματος.

Π.: Αφού βάζεις μέσα την προτίμηση γιατί να μην υπάρχει και στα ζώα ενόρμηση; Γιατί τα ζώα δεν έχουν τρύπες;

Μ.: Πάντως πέρα απο τον σκοπό και την ώθηση που λέμε, νομίζω ότι και στην πράξη είναι ολότελα διαφορετικά. Είχα δει μια ταινία μ’ένα συγκεκριμένο παράδειγμα που στο τέλος της πράξης τα αλογάκια της Παναγίας τρώγονται. Τρώει το θηλυκό το κεφάλι του αρσενικού. Αυτή την πράξη δεν την κάνει κάποιο άλλο ζώο. Είναι αρκετά διαφοροποιημένο απ’ό,τι στα υπόλοιπα.

Σώτη Γρίβα: Ναι, όντως είναι διαφοροποιημένο. Αλλά για να δείξω και στον Π.,γιατί διαφέρει το ένστικτο στο ζώο και γιατί υπάρχει ενόρμηση στον άνθρωπο θα περάσουμε στο πεδίο της γλώσσας. Μόνο στον άνθρωπο υπάρχει ο λόγος, οι λέξεις και οι φαντασιώσεις..

Π.: Ναι..γιατί υπάρχει και το συναίσθημα και η λογική. Συγγνώμη για την διακοπή.

Σώτη Γρίβα:Πέρα απο το συναίσθημα και τη λογική είναι οι διαφοροποιήσεις τους. Απο τώρα ως τον Ιούνιο θα μιλάμε για εκείνες τις λεπτές εκφάνσεις των διαφορών. Θα με διακόπτετε όταν θέλετε κι εγώ θα ξαναβρίσκω τον ειρμό μου. Το σεμινάριο είναι προφορικό. Να μην το κάνουμε εδώ άκαμπτη άρθρωση του λόγου όπως στις ακαδημαϊκές διαλέξεις..

Π.:Ωραία να πω κάτι τελευταίο γι΄αυτό το θέμα.. Με τις γυναίκες που είχα σχέση θεωρούσα ότι το ένστικτο με τράβαγε και μετά, στη διάρκεια, ερχόταν το συναίσθημα κλπ.. Το πόσο χρόνο χρειάζεται ο καθένας είναι υποκειμενικό.

Σώτη Γρίβα: Για να πούμε ότι υπάρχει μια ερωτική έλξη με μια γυναίκα θα πρέπει να υπάρχει κι ένα ερέθισμα. Το ερέθισμα δεν εντοπίζεται μόνο σε ό,τι εξέχει π,χ στο στήθος, στους γλουτούς ή σε ό,τι κρύβει αθέατα μυστικά π.χ στο αιδοίο της. Υπάρχει και η τρύπα του λόγου..

Π.:Θα μου ανατρέψεις τη σκέψη τελείως.

Σώτη Γρίβα: Γιατί όχι; Άς μπούμε πιο αναλυτικά στο πώς λειτουργεί η φαντασίωση. Βλέπω μια γυναίκα σαν φιγούρα αλλά συνήθως αυτό που βλέπω σ’εκείνη είναι κάτι εστιασμένο. Ένα σημείο της.. Μπορεί να είναι ένα μικρό κομμάτι απο εκείνη. Κάτι τελείως αδιόρατο. Ο τρόπος που γυρίζει στο δαχτυλάκι της μια τούφα των μαλλιών της, το βλέμμα της.. Το βλέμμα δεν πιάνεται στην απόχη. Δεν είναι το σχήμα του ματιού ούτε το ίδιο το μάτι. Το βλέμμα ξεχωρίζει απο το μάτι. Μπορεί να’ναι η φωνή της όταν έχει ερωτική χροιά. Τη φωνή μας δεν την ελέγχουμε και κάποιος μπορεί να δει σε αυτήν ένα ερωτικό κάλεσμα μέσα απο την ίδια την φωνή που δεν είναι ταυτόσημη ούτε με τον φάρυγγα ούτε με τους λαρυγγισμούς του λάρυγγα. Η φωνή εξέρχεται, την «βλέπουμε» να βγαίνει, να εξίσταται.. Είναι ένα αντικείμενο που μας ξενίζει. Βρίσκεται κάπου και μας προκαλεί. Προκαλεί την επιθυμία και έχει σχέση με την ενόρμηση. Ξεκολλάει απο το σώμα μας και απευθύνεται στον Άλλο με αίτημα, βλέμμα, φωνή.. Με φωνή που βλέπει και βλέμμα που ακούει..
Το αίτημα είναι κάτι σαν ψαράκι όπως σας έδειξα στο γράφημα. Ξεκινάει απο εδώ μια ευθεία σ’ένα βέλος, κάνει μια κούρμπα και επιστρέφει. Γυρίζει σαν ψαράκι την ουρίτσα του. Κάνει μια θηλιά στο σπιράλ και συνεχίζει για άλλη μια ενώ συμπίπτει η αφετηρία με το τέρμα του. Πώς ξεκινάει ένα αίτημα; Ζητάω κάτι απο τον Άλλο. Είναι σαν να κάνει μια κούρμπα το κάλεσμά μου κι έπειτα επιστρέφει σ’ εμένα. Κάθε φορά που του απευθύνομαι ερωτικά δεν του λέω μόνο: «έλα να κάνουμε σέξ». Ζητάω κάτι πέρα απο αυτό που φαίνεται ότι ζητάω. Κάτι πιο αινιγματικό. Και ο Άλλος ζητάει απο μένα κάτι πιο αινιγματικό.
Είναι τα αινίγματα του «Che vuoi?». Το γνωστό: «Τι θέλεις απο μένα και τρώγεσαι με τα ρούχα σου;». Το θέμα είναι αν αυτά τα αινίγματα συναντιούνται σε κάποια κούρμπα του δρόμου μας ή όχι. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα που αναφέρει ο Ζίζεκ και λέει το εξής: Έχουμε μια πριγκίπισσα που θέλει να φιλήσει ένα βάτραχο για να ενσαρκωθεί το παραμύθι που όταν φιλάει τον βάτραχο γίνεται πρίγκιπας. Επομένως μπορούμε να έχουμε μια συμμετρία με ένα ωραίο πρίγκιπα και μια ωραία πριγκίπισσα. Αλλά η μεταμόρφωση δεν γίνεται σχεδόν ποτέ ούτε στα παραμύθια ούτε στην πραγματικότητα. Γιατί αποτυγχάνει; Γιατί αφού ο βάτραχος γίνει πρίγκιπας δεν σταματάει εκεί. Έχουμε μια κούρμπα. Σαν να λέμε ότι βρισκόμαστε στα μισά της κούρμπας. Ξαναφιλάει λοιπόν ο πρίγκιπας την πριγκίπισσα και την μεταμορφώνει σ’ένα μπουκάλι αφρισμένης μπίρας. Την πίνει και ξεδιψάει για λίγο.. Είμαστε στο πεδίο των φαντασιώσεων και των αντανακλάσεών τους. Η φαντασίωση της πριγκίπισσας είναι ο βατραχοπρίγκιπας και η φαντασίωση του πρίγικιπα η μπιροπριγκίπισσα. Καταλήγει όλο αυτό το μπέρδεμα με το «να έχει ο πρίγκιπας κάτι του χεριού του..». Οπότε την συρρικνώνει και την πίνει στο ποτήρι.. ή απευθείας απο το μπουκάλι..

Ν.Π.: Πάντως κανένα βατράχι δεν υπάρχει περίπτωση να επιθυμήσει ένα μπουκάλι μπίρα.

Β: Δεν υπάρχει κάτι ανικανοποίητο;

Γ.Π.: Στον Λακάν αυτό έχει πάει στα άκρα. Υπάρχει μη σεξουαλική σχέση, δηλαδή δεν υπάρχει καν σέξ.

Σώτη Γρίβα: Σέξ υπάρχει. Δεν υπάρχει ικανοποίηση. Δεν υπάρχει συμμετρία.

Γ.Π.: Υπάρχει αυτοϊκανοποίηση στο σέξ για τον Λακάν.

Ε.Τ.: Άρα μετά απο αυτό το ψαράκι έχουμε κι ένα δεύτερο ψαράκι; Και πού κόβεται αυτή η συνέχεια; Πότε τελειώνει;

Σώτη Γρίβα: Δεν τελειώνει.. αλλά για να περάσουμε απο το αίτημα στην επιθυμία θα περπατήσουμε προς την υστερία. Τι είναι αυτό που θέλει μια γυναίκα και είναι ακατανόητο σ’ έναν άντρα; Τί ζητάει απο εκείνον;