photo by Σπύρος-Ίωνας Μαρκάτης
Γ.Π.: Μαρξίζει εδώ ο Φρόυντ!
Σώτη Γρίβα: Λες ε; Πάντως υπάρχει ένα τραύμα εκεί και ένα κρυφό σφάλμα του Άλλου. Το άγαλμα για τον Λακάν και τα μανιτάρια για τον Φρόυντ. Θα τα αναπτύξω στην ανάλυση παραμυθιών με τίτλο «Κόκκινα παπούτσ(ι)α» στο νέο μου βιβλίο. Προς το παρόν κρατάμε την εικόνα αυτού που μας σαγηνεύει σαν ένα κομματάκι μιας φωτογραφίας ασυνείδητα μέσα μας. Δεν ξέρουμε καν ότι το κρατάμε και κάποια στιγμή πάει και κολλάει στην εικόνα ενός άλλου ανθρώπου. Προβάλλεται πάνω του μ’ένα πηγαίο τρόπο, κατακλυσμιαίο θα έλεγα, μια ασίγαστη ερωτική επιθυμία. Βλέπετε φέρνει μαζί της κάτι απο την πληγή..
Τι συμβαίνει λοιπόν στο άχρονο παιδάκι μέσα μας; Συναντάται με κάτι. Αυτή η συνάντηση είναι σοκαριστική. Οι συναντήσεις αυτές είναι βλεμματικές, ακουστικές, σωματικές αλλά για αυτές δεν μιλάει ποτέ κανείς.. Άν φανταστούμε ότι βλέπει κάτι γυμνό που εξέχει ή λείπει δεν είναι απλώς γυμνό. Είναι απογυμνωμένο απο κάθε λεκτικό περίβλημα. Δεν ξέρει πως να αισθανθεί και διαφεύγει μέσα απο το καταφύγιο της ενοχής. Το παιδί είναι ένοχο για εκείνο που είδε. Είναι ένοχο για μια σύγχυση διαφορών. Είναι ένοχο για την μη-διαφορά των γονιών του..
Βέβαια η ενοχή εισχωρεί στη γλώσσα και σαν φράσεις-ρητά που μας είπε κάποιος και εμείς τα κρατάμε σαν ευαγγελικές ρήσεις χωρίς να ξέρουμε γιατί. Άς πούμε: «Είσαι άχρηστος/η!». Δεν θα προκόψεις ποτέ σου. Πράγμα που μεταφράζεται απευθείας στο «Εσύ φταίς!». Αυτές οι φράσεις μπαίνουν απο τα αυτιά, τις καταπίνουμε και προκαλούν βαρυστομαχιά. Πώς να τις μεταβολίσει κανείς; Γεννιόμαστε σ’ένα γλωσσικό σύστημα και αυτό το γεγονός δεν μας αφήνει ανεπηρέαστους. Βυθιζόμαστε και αναδυόμαστε. Δεν είναι ένα παράλληλο σύμπαν για εμάς. Είμαστε φτιαγμένοι απο γλώσσα, απο λέξεις, γι’αυτό μπορεί μια φράση να μας κρατήσει αιχμάλωτους, να μας σαγηνεύσει και να αποτυπωθεί στο σώμα ως σύμ-πτωμα. Ένα «πτώμα λόγου» που συμπτωματικά το συναντήσαμε κι απο τότε το κουβαλάμε μέσα μας. Πώς να συμβιβασθεί κανείς μ’ένα πτώμα μέσα του;
Άς πάρουμε για παράδειγμα την Ντόρα του Φρόυντ. Είναι ένα κοριτσάκι 14 χρονών που βγάζει περίεργα συμπτώματα. Παραλυσίες χωρίς να έχουν ιατρικό υπόβαθρο και μια έντονη αποστροφή προς τους άντρες. Βγάζει μια άρνηση επαφής, ένα φόβο, ένα ανικανοποίητο σε ό,τι της προσφέρουν. Η μαμά της Ντόρας είναι νοικοκυρά που έχει πέσει με τα μούτρα στην καθαριότητα του σπιτιού. Καθαρίζει την βρομιά της θηλυκότητας, θα έλεγα, όπου κι αν την συναντά και προφασίζεται πονοκεφάλους για να απέχει απο κάθε σεξουαλική επαφή με τον σύζυγο. Το σπίτι εικονίζει το σώμα όπως στις παιδικές ζωγραφιές που μου κάνουν τα παιδάκια στην παιδική ψυχανάλυση. Το «σπίτι-σώμα» της μαμάς της Ντόρας θέλει επειγόντως καθάρισμα. Απο τη μια καθαρίζει τη βρομιά και απο την άλλη μένει ανέπαφη. Ο άντρας της ζητά θεραπεία σε κάποια θέρετρα στη Ελβετία γιατί αρρωσταίνει απο κάτι που αγνοεί. Κάποια στιγμή βρίσκουν ένα φιλικό ζευγάρι με παιδιά. Ο μπαμπάς της Ντόρας σχετίζεται με την κυρία Κ., και ο κύριος Κ., «τα ρίχνει» στην Ντόρα.
Πώς γίνεται αυτό; Η Ντόρα χωρίς να το θέλει μπαίνει σε ένα δίκτυο ερωτικών σχέσεων, σε ερωτικά τρίγωνα που μοιάζουν με αδιέξοδα περιγράμματα πόρτας ή σπηλιάς που συγκαλύπτει στα βάθη της ένα έγκλημα. Το σεξουαλικό τραύμα είναι εγκληματικό και την αφήνει άφωνη. Ο μπαμπάς της βρίσκει όλο και πιο γελοίες δικαιολογίες για να αφήνει την γυναίκα του και να πηγαίνει στην εξοχή να βρίσκει την κυρία Κ. Παίρνει μαζί του και την Ντόρα για να φυλάει τσίλιες. Η Ντόρα δεν παρευρίσκεται στην ερωτική σκηνή αλλά είναι κάπου εκεί στα παρασκήνια. Μπορεί να προσέχει τα παιδιά της κυρίας Κ., ενώ το ζεύγος πάει μια βόλτα στα δασάκια..
Ο κύριος Κ., ξέρει τι συμβαίνει και δεν μιλάει. Επειδή η Ντόρα όσο μεγαλώνει γίνεται ένα κοριτσάκι όλο και πιο όμορφο προφανώς δελεάζει τους άντρες όπως λέει ο Φρόυντ. Ελκύει το βλέμμα τους και ο κύριος Κ., βρίσκει ευκαιρίες να την απομονώνει στο σπίτι. Δεν της την πέφτει απευθείας αλλά με ένα τρόπο που τραυματίζει.. Της προτείνει να έρθει στο μαγαζί του για να πάρει κάποια πακέτα και να τα μεταφέρει στο σπίτι κι εκείνος την ώρα εκείνη φροντίζει να έχει διώξει τους υπαλλήλους και να΄ναι μόνος. Καθώς μπαίνει την πλησιάζει λίγο. Δήθεν τυχαία.. Στριμώχνεται πάνω της κατά λάθος.. Όλο αυτό το «δήθεν» είναι τραύμα για το οποίο δεν μπορεί να μιλήσει. «Δεν έγινε και κάτι» θα έλεγε ο κύριος Κ. «Δεν έκανα τίποτα» θα έλεγε και η Ντόρα. Και όμως έγινε κάτι για το οποίο δεν μιλάει κανείς.
Μετά απο μια σειρά τέτοιων προσεγγίσεων ο κύριος Κ., σκηνοθετεί μια σκηνή μεταξύ σκάλας της μεζονέτας και εξώπορτας και κατεβάζει τα στόρια. Σε αυτό το ατμοσφαιρικό σκηνικό την καλεί να κάνει κάποια εκδούλευση, να πάει τα παιδιά κάπου, μια που κάνει και την γκουβερνάντα για να συγκαλύπτει τα ίχνη του ζεύγους των εραστών, και καθώς μπαίνει η Ντόρα βρίσκονται μόνοι στο άνοιγμα της πόρτας που σύμφωνα με την Βίβλο ένα σφάλμα ελλοχεύει.. Την στριμώχνει στη γωνία καθώς γυρνάει για να φύγει και την φιλάει. Θα είναι σίγουρα ένα φιλί με γλώσσα.. Εκείνη τον σπρώχνει και φεύγει. Δεν το λέει πουθενά και το συμβάν είναι σαν να μην έχει συμβεί ποτέ.. Εκείνος και Εκείνη μπαίνουν οπισθοχωρώντας στην «φαντασίωση-παραμύθι».
Μια φορά κι ένα καιρό λοπόν ήταν Εκείνος και Εκείνη..
Γ.Π.: Μαρξίζει εδώ ο Φρόυντ!
Σώτη Γρίβα: Λες ε; Πάντως υπάρχει ένα τραύμα εκεί και ένα κρυφό σφάλμα του Άλλου. Το άγαλμα για τον Λακάν και τα μανιτάρια για τον Φρόυντ. Θα τα αναπτύξω στην ανάλυση παραμυθιών με τίτλο «Κόκκινα παπούτσ(ι)α» στο νέο μου βιβλίο. Προς το παρόν κρατάμε την εικόνα αυτού που μας σαγηνεύει σαν ένα κομματάκι μιας φωτογραφίας ασυνείδητα μέσα μας. Δεν ξέρουμε καν ότι το κρατάμε και κάποια στιγμή πάει και κολλάει στην εικόνα ενός άλλου ανθρώπου. Προβάλλεται πάνω του μ’ένα πηγαίο τρόπο, κατακλυσμιαίο θα έλεγα, μια ασίγαστη ερωτική επιθυμία. Βλέπετε φέρνει μαζί της κάτι απο την πληγή..
Τι συμβαίνει λοιπόν στο άχρονο παιδάκι μέσα μας; Συναντάται με κάτι. Αυτή η συνάντηση είναι σοκαριστική. Οι συναντήσεις αυτές είναι βλεμματικές, ακουστικές, σωματικές αλλά για αυτές δεν μιλάει ποτέ κανείς.. Άν φανταστούμε ότι βλέπει κάτι γυμνό που εξέχει ή λείπει δεν είναι απλώς γυμνό. Είναι απογυμνωμένο απο κάθε λεκτικό περίβλημα. Δεν ξέρει πως να αισθανθεί και διαφεύγει μέσα απο το καταφύγιο της ενοχής. Το παιδί είναι ένοχο για εκείνο που είδε. Είναι ένοχο για μια σύγχυση διαφορών. Είναι ένοχο για την μη-διαφορά των γονιών του..
Βέβαια η ενοχή εισχωρεί στη γλώσσα και σαν φράσεις-ρητά που μας είπε κάποιος και εμείς τα κρατάμε σαν ευαγγελικές ρήσεις χωρίς να ξέρουμε γιατί. Άς πούμε: «Είσαι άχρηστος/η!». Δεν θα προκόψεις ποτέ σου. Πράγμα που μεταφράζεται απευθείας στο «Εσύ φταίς!». Αυτές οι φράσεις μπαίνουν απο τα αυτιά, τις καταπίνουμε και προκαλούν βαρυστομαχιά. Πώς να τις μεταβολίσει κανείς; Γεννιόμαστε σ’ένα γλωσσικό σύστημα και αυτό το γεγονός δεν μας αφήνει ανεπηρέαστους. Βυθιζόμαστε και αναδυόμαστε. Δεν είναι ένα παράλληλο σύμπαν για εμάς. Είμαστε φτιαγμένοι απο γλώσσα, απο λέξεις, γι’αυτό μπορεί μια φράση να μας κρατήσει αιχμάλωτους, να μας σαγηνεύσει και να αποτυπωθεί στο σώμα ως σύμ-πτωμα. Ένα «πτώμα λόγου» που συμπτωματικά το συναντήσαμε κι απο τότε το κουβαλάμε μέσα μας. Πώς να συμβιβασθεί κανείς μ’ένα πτώμα μέσα του;
Άς πάρουμε για παράδειγμα την Ντόρα του Φρόυντ. Είναι ένα κοριτσάκι 14 χρονών που βγάζει περίεργα συμπτώματα. Παραλυσίες χωρίς να έχουν ιατρικό υπόβαθρο και μια έντονη αποστροφή προς τους άντρες. Βγάζει μια άρνηση επαφής, ένα φόβο, ένα ανικανοποίητο σε ό,τι της προσφέρουν. Η μαμά της Ντόρας είναι νοικοκυρά που έχει πέσει με τα μούτρα στην καθαριότητα του σπιτιού. Καθαρίζει την βρομιά της θηλυκότητας, θα έλεγα, όπου κι αν την συναντά και προφασίζεται πονοκεφάλους για να απέχει απο κάθε σεξουαλική επαφή με τον σύζυγο. Το σπίτι εικονίζει το σώμα όπως στις παιδικές ζωγραφιές που μου κάνουν τα παιδάκια στην παιδική ψυχανάλυση. Το «σπίτι-σώμα» της μαμάς της Ντόρας θέλει επειγόντως καθάρισμα. Απο τη μια καθαρίζει τη βρομιά και απο την άλλη μένει ανέπαφη. Ο άντρας της ζητά θεραπεία σε κάποια θέρετρα στη Ελβετία γιατί αρρωσταίνει απο κάτι που αγνοεί. Κάποια στιγμή βρίσκουν ένα φιλικό ζευγάρι με παιδιά. Ο μπαμπάς της Ντόρας σχετίζεται με την κυρία Κ., και ο κύριος Κ., «τα ρίχνει» στην Ντόρα.
Πώς γίνεται αυτό; Η Ντόρα χωρίς να το θέλει μπαίνει σε ένα δίκτυο ερωτικών σχέσεων, σε ερωτικά τρίγωνα που μοιάζουν με αδιέξοδα περιγράμματα πόρτας ή σπηλιάς που συγκαλύπτει στα βάθη της ένα έγκλημα. Το σεξουαλικό τραύμα είναι εγκληματικό και την αφήνει άφωνη. Ο μπαμπάς της βρίσκει όλο και πιο γελοίες δικαιολογίες για να αφήνει την γυναίκα του και να πηγαίνει στην εξοχή να βρίσκει την κυρία Κ. Παίρνει μαζί του και την Ντόρα για να φυλάει τσίλιες. Η Ντόρα δεν παρευρίσκεται στην ερωτική σκηνή αλλά είναι κάπου εκεί στα παρασκήνια. Μπορεί να προσέχει τα παιδιά της κυρίας Κ., ενώ το ζεύγος πάει μια βόλτα στα δασάκια..
Ο κύριος Κ., ξέρει τι συμβαίνει και δεν μιλάει. Επειδή η Ντόρα όσο μεγαλώνει γίνεται ένα κοριτσάκι όλο και πιο όμορφο προφανώς δελεάζει τους άντρες όπως λέει ο Φρόυντ. Ελκύει το βλέμμα τους και ο κύριος Κ., βρίσκει ευκαιρίες να την απομονώνει στο σπίτι. Δεν της την πέφτει απευθείας αλλά με ένα τρόπο που τραυματίζει.. Της προτείνει να έρθει στο μαγαζί του για να πάρει κάποια πακέτα και να τα μεταφέρει στο σπίτι κι εκείνος την ώρα εκείνη φροντίζει να έχει διώξει τους υπαλλήλους και να΄ναι μόνος. Καθώς μπαίνει την πλησιάζει λίγο. Δήθεν τυχαία.. Στριμώχνεται πάνω της κατά λάθος.. Όλο αυτό το «δήθεν» είναι τραύμα για το οποίο δεν μπορεί να μιλήσει. «Δεν έγινε και κάτι» θα έλεγε ο κύριος Κ. «Δεν έκανα τίποτα» θα έλεγε και η Ντόρα. Και όμως έγινε κάτι για το οποίο δεν μιλάει κανείς.
Μετά απο μια σειρά τέτοιων προσεγγίσεων ο κύριος Κ., σκηνοθετεί μια σκηνή μεταξύ σκάλας της μεζονέτας και εξώπορτας και κατεβάζει τα στόρια. Σε αυτό το ατμοσφαιρικό σκηνικό την καλεί να κάνει κάποια εκδούλευση, να πάει τα παιδιά κάπου, μια που κάνει και την γκουβερνάντα για να συγκαλύπτει τα ίχνη του ζεύγους των εραστών, και καθώς μπαίνει η Ντόρα βρίσκονται μόνοι στο άνοιγμα της πόρτας που σύμφωνα με την Βίβλο ένα σφάλμα ελλοχεύει.. Την στριμώχνει στη γωνία καθώς γυρνάει για να φύγει και την φιλάει. Θα είναι σίγουρα ένα φιλί με γλώσσα.. Εκείνη τον σπρώχνει και φεύγει. Δεν το λέει πουθενά και το συμβάν είναι σαν να μην έχει συμβεί ποτέ.. Εκείνος και Εκείνη μπαίνουν οπισθοχωρώντας στην «φαντασίωση-παραμύθι».
Μια φορά κι ένα καιρό λοπόν ήταν Εκείνος και Εκείνη..
